Tekenlessen

De laatste blog?

De oefeningen in de tekenlessen
 zijn ontstaan uit tekenlessen die ik zelf gevolgd of gegeven heb.
Ze zijn ontstaan uit "gewone" tekenlessen en uit het mandala tekenen
en uit 35 jaar ervaring als plateelschilderes.

De lessen bestaan uit een klein kleurplaatje,
een oefening en de mogelijkheid 
waarin de kinderen de tekening af kunnen maken op hun eigen manier.

Ik gebruik in de lessen geen lange schrijfpatronen
want ik heb in groep 3 het effect gezien van die schrijfpatronen.
Je leert de kinderen iets aan wat ze later weer af moeten leren.
Woorden bestaan gemiddeld uit 5 letters die allemaal ander bewegingen volgen.
Zie hier de onderbouwing van Stichting schrift.

De oefeningen bestaan vaak uit streepjes trekken 
omdat op en neerhalen belangrijke letteronderdelen zijn.
We oefenen veel cirkels voor de letter O en het cijfer 0.

 De oefeningen sluiten aan bij de natuurlijke tekenontwikkeling van de kinderen.

Heel regelmatig wordt de luie 8 geoefend, dat is een belangrijke oefening!

De oefeningen in de tekeningen 
geven ook een beeld van de ontwikkeling van de kinderen:
kunnen de kinderen al vierkanten tekenen en driehoeken?

Waarom "moeten" kinderen tekenen?

Door iedere week te tekenen werken kinderen regelmatig met een potlood.
Kinderen die bv wel tekentalent hebben 
en niet zo sportief zijn, krijgen positieve aandacht.

Een tekening geeft de mogelijkheid om vragen te stellen.
Jonge kinderen kunnen zich verbaal nog niet goed uitdrukken 
maar via tekenen laten ze zich wel zien. 

Door corona was het voor mij niet mogelijk de lessen te geven.
Op dit moment is het niet mogelijk om klassikaal les te geven
omdat het programma zo druk is door corona achterstanden ed.

Daarnaast is de vraag of ik nog zin en energie heb 
om in een ochtend 5 klassen van ongeveer 30 kinderen te laten tekenen.

Ik wil het personeel in de onderbouw van de Plevier olv Hildo Buit 
bedanken voor de mogelijkheid om mijn ideeën uit te proberen.
Deze blog blijft toegankelijk en ik schrijf af en toe nog een artikel
als er iets opvallends is op tekengebied.

Blijf tekenen... 

Wil je tekenopdrachten gebruiken in je klas
  neem dan contact op via het formulier onderaan de blog.
er zijn geen kosten aan verbonden.

Waarom kinderen "moeten" tekenen?

Op basisscholen is het niveau van de knutsellessen

 naar beneden bijgesteld.

Werkjes die vroeger in groep 4 werden gemaakt

worden nu door groep 6 gemaakt.

Kinderen knutselen steeds minder.

Ze oefenen thuis niet meer.

Ze kunnen amper met een schaar overweg (wegens te eng?)

De computer en tablet zijn vaak favoriet 
én geven minder rommel.

Knutselactiviteiten zoals tekenen 

zijn goed voor de ontwikkeling van het kind.

Tekenen bevordert de fijne motoriek.

Dat komt van pas bij het aankleden

 bij het eten en later bij het schrijven.

Tekenen helpt je je fantasie te gebruiken.

Om een vlinder te tekenen heb je, je voorstellingsvermogen nodig.

Je ideeën goed vormgeven en "out of the box"  denken

 zijn ingrediënten voor succes.

Tekenen helpt je om expressiever te worden.

Door te tekenen uit je wat er onbewust in je leeft.

Door te oefenen leer je, je steeds beter uit te drukken.

Een tekening geeft de mogelijkheid om in gesprek te komen met je kind.

Wat heb je getekend en waarom heb je het zo getekend.

Tekenen vergroot het zelfvertrouwen van je kind.

"Mama kijk eens wat ik heb gemaakt!"

Iedere beetje leuke ouder zal zijn of haar kind prijzen met:

"Wauw, dat is super gedaan!"

Natuurlijk hang je alle meesterwerken trots op in huis.

Tekenen vergroot het concentratie vermogen.

Als kinderen serieus aan het werk gaan wordt het stil.

Dat komt omdat het kind zich concentreert op zijn werkje.

Naarmate de tekeningen uitgebreider worden 

wordt ook hun vermogen om langer geconcentreerd te werken geoefend.

Hun spanningsboog wordt groter.

Tekenen is een sociale bezigheid.

Het zorgt voor een betere band.

Geef eens een complimentje tussendoor

en praat over de kleur van bv. de lampjes.

Het is een mooie gelegenheid om de kleuren te leren aan je kind

en de woordenschat uit te breiden.

Een beetje extra aandacht zal je kind zeker waarderen

waardoor het eerder zijn kleurtjes pakt.

Tekenen is de basis van abstract en logisch denken.

Je creëert al tekenend symbolen dmv vormen en lijnen.

Je moet deze symbolen logisch rangschikken.

Onze scholen werken net zo.

Kinderen leren abstracte symbolen zoals letters, cijfers en muzieknoten.

Door ze logisch te combineren kunnen we de informatie ontcijferen.

Tekenen motiveert je om leuke dingen te doen. 

Om je te richten op iets dat mooi is.

Het is een combinatie van een fijne gedachte en een mooi eindproduct.

Tekeningen laten ons ook zien wat kinderen mooi vinden.

Ze leren om daarop te focussen.

Als ze weten waar ze gelukkig van worden 

hebben ze de sleutel gevonden voor het ervaren van geluk.

Tekenen traint je om zelf je problemen op te lossen.

Tijdens het tekenen heb je vaak meerdere ideeën.

Je moet keuzes maken, combineren en oplossingen bedenken.

Zelfs gekke oplossingen zijn voor een kind logisch.

Het is een les in zelfredzaamheid.

Tekenen activeert je hersenen.

Oefening baart kunst.

Tekenen activeert beide hersenhelften

Je houd je geest scherp op een creatieve manier.

Zo creëer je mooie ervaringen voor een kind.

kadotip:
Geef je kinderen 

knutselspullen en tekenmaterialen voor de kerst!

Reken zeker

Een belangrijke oefening die we élke week maken zijn: de figuurtjes.
De aanleiding was de nieuwe rekenmethode van groep 3.

Tijdens de eerste rekenlessen 
(als de kinderen nog niet kunnen schrijven)
moeten er ipv cijfers, vormen getekend worden bij het rekenen.
Dat lukte niet bij elk kind even goed 
terwijl de kinderen het antwoord misschien wel weten.

We gaan daarom met de kleuters al vast oefenen.

De figuurtjes worden overgetrokken 

én in het lege kader nagetekent.
We tekenen de figuurtjes van boven naar beneden.

Het maakt de eerste periode in groep 3 wat makkelijker.

Eigenlijk zijn die figuurtjes een hele belangrijke oefening geworden.
We oefenen op deze manier elke week het schrijven.
De figuurtjes zijn ongeveer dezelfde grote dan de schrijfletters.
De schrijfmotoriek vanuit de vingers wordt op deze manier geoefend.
Die motoriek speelt zich af binnen een vierkante cm.
Stichting Schrift heeft zich in de theorie verdiept.

We oefenen niet met letters maar met neutrale figuren.
Zo leren de kinderen de letters niet verkeerd aan.
Ze leren ook een beetje de afwisseling van vormen.
Woorden bestaan gemiddeld uit 5 letters.
Rechte en ronde vormen worden afgewisseld.

De figuren zijn ook belangrijk bij het maken 
van het oversteken van de middellijn in de hersenen.
Kinderen die de oversteek niet kunnen maken 
kunnen bv de X niet op de gewone manier tekenen.

De figuurtjes komen uit de Tansley standaard visuele figuren test.
Ze geven een indicatie over de ontwikkeling van de kinderen.
De figuurtjes zijn te maken door de kleuters
 mits hun ontwikkeling niet verstoord is.
Je kan met de figuurtjes ook kijken 
hoever de ontwikkeling van de kinderen is.
De O 'moeten' ze kunnen maken met 3 jaar.
De + met 3,5 jaar.
Het vierkant met 4 jaar 
De x met 4,5- 5,5 jaar.
De driehoek met 6 jaar.

De streepjes zijn een oefening voor de neerhalen in de letters.
De neerhalen zijn de belangrijkste letter onderdelen.

Groep 3 is in 2016 begonnen met Veilig Leren Lezen: Kim versie.
De schrijfletter i wordt het eerst aangeleerd.
De 2de letter is de schrijfletter K die een stuk moeilijker is.
Wat erg opvalt in het begin zijn 
alle schuine opgaande en dalende lijnen.

Die schuine lijnen zijn we ook gaan oefenen.
De figuurtjes zijn zo aangepast:

Een ander belangrijk aspect aan 'de figuurtjes' is het leren kijken.
Op het moment dat de figuurtjes in het open vak geschreven worden
 moeten de kinderen kijken in welke volgorde en hoe ze dat doen.

Tekenen met kleuters?

Kleuters kunnen tegenwoordig beter

overweg met een tablet dan met potlood en papier.

Ze swipen van jongs af aan.

Niet alle kinderen krijgen tekenen,
 schilderen en knutselen van huis uit mee.

Niet alle kinderen kiezen uit zichzelf voor tekenen.

Vooral deze kinderen kunnen we inspireren en stimuleren  

door toch met potloden aan de gang te gaan.

Soms zitten er onverwachte talentjes tussen.

In 2004 zijn we gestart met tekenlessen in één groep 3.

Waarom groep 3?

Eigenlijk alleen omdat de leerkracht die voor groep 3 stond

mijn ideeën wel wilde uitproberen.

Wat al snel duidelijk werd was dat het werktempo in groep 3 erg hoog ligt.

Met moeite wordt alle lesstof behandeld.

Ik wilde onderzoeken of we kleuters beter konden voorbereiden

 op het schrijven door middel van tekenen.

De kinderen hebben immers in beide gevallen een potlood in hun handen.

 
Na een aantal jaren tekenles in groep 3
zijn we in 2008 gestart met wekelijkse tekenlessen voor kleuters.
Eerst in 1 klas en in het jaar daarop, in alle 4 de parallelklassen.
Inmiddels zijn er 8 kleuterklassen die meedoen van 3 verschillende scholen.

 

We begonnen met een handje vol ideeën én schrijfdans. 

Met grote vellen papier, wasco én muziek 
zijn eerst de bekende schrijfdans oefeningen gedaan.

 

In het eerste jaar zijn de eerste nieuwe verhalen geschreven 

én de eerste nieuwe opdrachten ontwikkeld. 
De basis waren schrijfdans-achtige-oefeningen.

Onder invloed van Stichting Schrift 
zijn de opdrachten in de loop der tijd veranderd.

We zijn bv. steeds kleiner gaan werken.
In bijna iedere opdracht zit wel een plaatje om in te kleuren,
een arceeropdracht of er is een oefening.

  
De kinderen tekenen allemaal op A4 formaat.
Dat is ook om de kosten laag te houden.
 
 

Sommige verhalen en opdrachten zijn gelijk 'af'.

                     Aan andere verhalen en opdrachten wordt elke keer wat gesleuteld.

Soms komen de ideeën pas als de opdracht een keer is uitgevoerd.

Kortom de lessen zijn nog in ontwikkeling.

Er komen ook nog steeds lessen bij 
maar zo langzamerhand worden ook bestaande verhalen
en / of opdrachten hergebruikt.

De meeste kinderen doen de opdrachten goed mee.
Ze vinden de lessen leuk en doen zichtbaar hun best.
In het begin zijn de resultaten nog onzeker en onwennig.

Een enkel kind vind tekenen helemaal niets en wordt er 'moe' van...
Het duurt even voor ze "tekenspierballen"hebben.

Kan een kind de oefening nog niet maken 
dan doen we de oefening samen!!
Door de oefening samen te doen 
is er geen drempel voor de kinderen.

Het resultaat van de tekening laat ik los.
Het gaat er mij om dát ze tekenen
en niet hoe de tekening eruit ziet.

 

We werken klassikaal:
zo komt ieder kind in aanraking met potlood en papier.
Niemand komt er onderuit...
Ik let extra op de zithouding en de pengreep.



De belangrijkste regels bij tekenen zijn:
1 We werken stil 
Dat is om makkelijker in de rechterhersenhelft te komen
waardoor je beter kan tekenen.
2 Er wordt niet gelopen. 
Zo hou ik oa. beter overzicht, zeker in de grotere klassen
maar het is vooral de bedoeling 
dat de kinderen in hun fantasie komen.
Dat ze gaan fantaseren op papier.

 

De lessen duren ongeveer een half uur inclusief het praatje vooraf.

De snelle kinderen zijn dan al klaar 

en hebben vaak al aanwijzingen gekregen 
om nog wat meer van de tekening te maken.
Ze mogen ook op de achterkant van het papier verder tekenen.

De langzame kinderen kunnen altijd nog even doorgaan.

Niet alleen het tekenen maar ook het klassikaal en stil werken 

zijn een voorbereiding voor groep 3.

Het is apart om te zien hoe kinderen omgaan met kleur.

Ze willen vaak één specifiek kleur voor een onderdeel van de tekening.

Of ze wachten op het potlood als een ander die kleur net gebruikt.

Of ze lopen naar een ander tafeltje en halen daar het potlood weg.
Of ze grissen het potlood uit iemands handen zonder te vragen!

Het gebruik van kleur luistert blijkbaar heel erg nauw.

 De volgorde van inkleuren is blijkbaar ook belangrijk
want de kinderen beginnen niet uit zichzelf 
aan een ander stukje van de tekening met een andere kleur.

 

Wat verder opvalt is dat een vlak 

niet heel precies ingekleurd hoeft te worden.

Het aangeven van de kleur is vaak al genoeg.
Om het kind meer aandacht en precisie voor zijn werk bij te brengen
ga ik op een gegeven moment wel kijken naar hoe het ingekleurd is
maar dat hangt ook erg af van het kind.

 

Dave Devries ontdekte dat op het moment 

dat een kind zijn tekening weg legt de tekening ook 'af ' is. 

Kindertekeningen zijn, volgens hem, 
genadeloos eerlijk en feilloos getekend.

Er staat niets te veel op.

Wat merkt groep 3 van de tekenlessen bij de kleuters?

In het verleden begon groep 3 rond de herfstvakantie met de schrijflessen.
De afgelopen jaren is groep 3
 gelijk aan het begin van het schooljaar begonnen met schrijven.
Dat is een voordeel van 6 weken.

De kinderen pakken het schrijven redelijk snel op.
De resultaten zijn gelijk vrij goed.
Half februari is groep 3 met het laatste schrijfschrift begonnen.
 Er is dus ruim de tijd dat schrift door te werken en om dingen te herhalen.

In voorgaande jaren waren de schrijfschriften 
net nog niet uit aan het eind van groep 3.

Het is niet goed in te schatten wat de waarde van de tekenlessen is.
Als er een kind nieuw is in de klas bv door een verhuizing
kunnen we een beetje vergelijken
maar ook dan is het afhankelijk van de ontwikkeling van dat kind.

Door te tekenen trainen we onze hersenen
en ons probleemoplossend vermogen.

Tekeningen zijn puzzeltjes die opgelost moeten worden.

Hoe zet ik op papier wat ik in mijn hoofd heb?

In een tekening is alles mogelijk, want fantasie kent geen grenzen

De tekenlessen geven structuur aan het tekenen.
Op school wordt vaak gezegd:
 maak maar een lente of een wintertekening enz.
of de kinderen blijven hartjes tekenen en prinsessen.
Nu worden er bij elk thema tekeningen gemaakt 
en worden ze uitgedaagd om andere onderwerpen
 te tekenen dan ze uit zichzelf zouden kiezen.

Tekenen is niet alleen een motorische oefening
het is ook een non verbale uitingsvorm.
Het werkt helend en therapeutisch.

Als kinderen het tekenen ontdekken
 kunnen ze het thuis en overal toepassen.
Het is gewoon een leuke hobby die niet duur hoeft te zijn
en binnen ieders bereik ligt

en... jong geleerd is oud gedaan.