Sssst

Jonge kinderen tekenen eigenlijk alles.

Het leuke van kleuters en groep 3 is 

dat ze niet snel zullen zeggen dat ze iets niet kunnen tekenen.

Het lijkt of de tekenenvaardigheid zich tot een jaar of tien ontwikkeld 

en dat de ontwikkeling dan stopt. 

Veel volwassenen tekenen nog op een kinderlijke manier.

De tekenkunst van kinderen staat in verband met de ontwikkeling van de hersenen.

In de eerste kinderjaren zijn de beide hersenhelften nog niet gespecialiseerd.

De specialisatie gaat  geleidelijk (lateralisering).

Rond het 10de levensjaar is de lateralisering voltooid.

Een kind ervaart in die periode bij het tekenen voortdurend conflicten.

Kinderen van ongeveer 10 jaar worden steeds zelfstandiger en zelfbewuster.

Het magische denken is over en ze gaan de wereld onderzoeken.

Ze willen weten hoe dingen in elkaar zitten.

Wat tekenen betreft willen ze dingen weergeven zoals ze er in het echt uitzien.

Ze tekenen hun lievelingsonderwerpen elke keer weer.

Ze proberen de werkelijkheid zo goed mogelijk benaderen.

Als hun tekening er niet 'echt' uit ziet vinden ze de tekening mislukt.

Als een tekening vaak 'mislukt’ stoppen veel kinderen met tekenen.

Kinderen van die leeftijd hebben veel zelfkritiek. 

Opmerkingen van ouders of leraren over de gemaakte tekeningen 

maakt dat kritische kinderen nog kritischer naar hun tekeningen kijken  

en ze kunnen dan uiteindelijk stoppen met tekenen. 

De zelfkritiek komt van de linkerhersenhelft.  

De linkerhersenhelft zet al haar symbolen in.

Ziet de tekening er daardoor kinderlijk uit 

dan komt ze vervolgens met denigrerende opmerkingen.

Degene die door gaan met tekenen

 hebben een manier gevonden 
om wel in de rechter hersenhelft te komen en te blijven.

 Sommige mensen vinden die spontaan 

maar je kunt die vaardigheden ook aanleren. 

We leren kinderen tenslotte ook lezen en rekenen.

Om in de rechterhersenhelft te komen en te blijven is: 

stil zijn / niet praten een belangrijke voorwaarde. 

 Het zijn vaak rustige stille kinderen die goed kunnen tekenen.

Zonder gelijk met meditaties en new-age muziekjes te beginnen 

is 'niet praten' een manier om in de rechterhersenhelft te komen.

Sommige mensen vinden het eng om in de rechterhersenhelft te zitten.

Het tijdloze gevoel geeft ze het idee dat ze de controle verliezen.

Op het moment dat we praten zitten we alweer in de linkerhersenhelft.

Het lukt ons tegenwoordig niet zo gemakkelijk om stil te zijn.

We zijn druk met van alles en nog wat en daarnaast is er veel afleiding.

Door oa muziek en beeldend werk 

kunnen we weer in contact komen met de stilte en rust in onszelf.

Als we weer in contact staan met die stilte en rust 

kunnen we de dagelijkse stress makkelijker hanteren.

Ware stilte is niet zonder geluiden, maar zonder gedachten.

Het Creatieve proces 2

“Alle kunst gaat in de eerste plaats over de maker zelf.”

Maria Lassnig, Oostenrijk, 1919

Betty Edwards verteld  in haar boeken duidelijk
 en zonder te veel omhaal van woorden hoe het creatieve proces verloopt.

Het creatieve proces verloopt in 5 fasen.

In fase 1 wordt dé vraag geformuleerd.
In fase 2 ga je eerst alle bestaande informatie verzamelen over het onderwerp.
In fase 3 gooi je tenslotte teleurgesteld de opdracht aan de kant 
omdat het toch niet lukt
 en krijgt de rechterhersenhelft de kans aan het werk te gaan.
In fase 4 krijg je, vaak na een ontspannen moment, een ingeving.
In fase 5 worden de inzichten uitgewerkt 
tot een bruikbaar concept met de linkerhersenhelft.

De rechterhersenhelft staat in contact met het (collectief) onderbewuste.
Het communiceert met beelden, symbolen, 
synchroniciteit, toevalligheden en dromen.
Vaak negeren we de signalen of (her)kennen ze niet.

De grote vraag is: Wat wil je echt?

Dr. Carl Jung tekende dagelijks een mandala in zijn dagboeken 
om inzicht te verkrijgen in zijn eigen psychische processen.

Hij ontdekte dat mensen gaan tekenen als ze in een verwarrende periode zitten. 

Ze hebben de behoefte om non-verbaal hun gevoelens en gedachten uiten.

Jung onderscheidt twee thema's in de mandala's.

De individuele mandala's, die iets uitdrukken van de maker 
op dat moment, waarin ook universele motieven en symbolen 
gebruikt kunnen worden.

De individuele mandala's zijn zeer gevarieerd.

De gebruikte symbolen hebben niet alleen een universele betekenis
 maar ook een hele persoonlijke betekenis.

Naast de individuele mandala's zijn er de cultische mandala's
 deze hebben een eigen bijzondere stijl 
en vaak vaste motieven als uitgangspunt.

Mandala is Sanskriet voor cirkel.
De cirkel is een symbool zo oud als het heelal, de wereld en de mens zelf.  

Mandala’s maken is een vorm van mediteren, 
van bezinning door een creatief proces.
Daardoor kom je dichter bij je zelf en in diepere lagen van het bewustzijn.

Tekenen gebeurt voor een groot deel onbewust.

Hoe rationeel je ook denkt te zijn, 
in feite gebeurt er tijdens het tekenen nog iets anders.   

Je maakt zichtbaar wat er onbewust in je leeft en wat je wil. 
Dat gaat buiten jezelf om. 

Het is een mooie manier om je te laten zien wat je in je heb
t en waar je naartoe wilt, terwijl je, 
toch helemaal in het hier-en-nu bent tijdens het tekenen.

Je kan een mandala tekenen over de toekomst.

Teken wat je wil bereiken en hoe het er uit ziet. 
Teken wat je wil. 

Visualiseer je ambities voor de toekomst op een creatieve manier 
en trek ze naar je toe. 

Illusies

Leren tekenen is vooral op een andere manier leren kijken.

Onze zintuigen halen de hele dag alle informatie binnen.

Onze hersenen zijn de hele dag bezig deze informatie te verwerken

te benoemen, identificeren en categoriseren.

Er zijn hersencellen gespecialiseerd in het herkennen van patronen, bewegingen, randen, overgangen van licht naar donker, diepte en beweging.

In ons netvlies zitten lichtgevoelige cellen, 
ze sturen signaaltjes naar de hersenen, 
hier is het licht, hier is het donker, 
hier is het rood, blauw, groen ed.

Wanneer de hersenen al die informatie 
tot in detail zouden moeten analyseren

zouden we gek worden,

onze hersenen móeten een schifting maken.

Alles wat in het midden van het netvlies gebeurt krijgt voorrang,

wat aan de rand van ons blikveld zit is minder relevant.

Alleen als daar iets opvallends gebeurt krijgt het onze aandacht.

We zien echter maar een klein deel van de werkelijkheid,

we zien alleen wat we belangrijk vinden,

waar we op focussen, de rest negeren we.

Onderzoek heeft aangetoond dat we de dingen pas zien

als er in de hersenen al een bestaande categorie is.

Kennis is belangrijk voor de afhandeling van binnengekomen informatie.

Die kennis is opgeslagen en het meeste is niet beschikbaar voor het bewustzijn.

We bekijken met vooropgezette ideeën en begrippen naar onze wereld. 

Kennelijk maakt die perceptie het leven eenvoudiger

Als we aan elke stimulans de aandacht moeten geven

alsof we het voor het eerst zien

dan zou ons leven onleefbaar zijn.

De linker hersenhelft filtert de belangrijkste informatie.

Ze brengt die informatie onder in ‘vakjes”.

Ze heeft geleerd om een snelle blik op een object te werpen en te kunnen

constateren wat het is en of het van belang is.

Het is een overlevingsstrategie om gevaar in te kunnen schatten. 

Een hele nuttige eigenschap.

De linkerhersenhelft heeft geen tijd voor details en gebruikt symbolen.

De symbolen zien we ook ontstaan in kindertekeningen.

Het loopt parallel met de ontwikkeling van lezen, schrijven en rekenen.

Het "probleem” is de snelheid van de voorprogrammering van de hersenen.

Als we willen tekenen moeten we dat hersenprogramma tijdelijk opzij schuiven.

Als we kunnen overschakelen op de rechterhersenhelft

dan kunnen we gedetailleerd waarnemen.

We gaan kijken met de ogen van een kunstenaar.

Psychologen hebben een aantal dubbelzinnige tekeningen ontworpen.

Ze zijn voor de hersenen een valstrik. 

Ze laten 2 gelijkwaardige interpretaties zien.

De hersenen switchen heen en weer  tussen de interpretaties.

De hersenen worden op het verkeerde been gezet.

Ze willen het liefst 1 duidelijke interpretatie.

Er bestaan geen vaste regels voor het interpreteren van informatie. 

Ons brein gaat uit van de meest waarschijnlijke optie en gebruikt gegevens uit het verleden.
Als we even wennen aan de onderstaande tekst dan kunnen we hem zo lezen:

Een ander voorbeeld is het masker:

"We zijn gewend gezichten ‘bol’ te zien en niet ‘hol’. 

Het effect van een masker is zo sterk door de schaduwen. 

Creatieve hoofdzaken

In haar boeken: leer tekenen en leer creatief te zijnl

 legt Betty Edwards de werking van de hersenhelften uit mbt tekenen: 

                                    

Onze hersenen lijken op een walnoot.

Ze bestaan uit 2 hersenhelften:

De linkerhersenhelft en de rechterhersenhelft.

Beide hersenhelften hebben hun eigen taak.

Bij rechtshandigen is de taakverdeling als volgt:

 (bij linkshandigen is het andersom.)

Links:                                                   Rechts:

De spraak                                                                    creatief

lineair                                                                          artistiek

denken                                                                         visueel

verstand                                                                      intuïtie

                        logisch                                                                         ideeën                         

rekenen                                                                       holistisch

                feiten                                                                           melodie herkenning

              analyse                                                                       ziet de grote lijnen

daadkracht                                                                  ruimtelijk

            orde                                                                             multie processing

              woorden van een liedje                                                  samenvattingen (synthesen)

oog voor detail                                                              non verbaal

computerachtig                                                             al-omvattend

gebruikt symbolen                                                         analoog           

Tussen beide hersenhelften zit het Corpus Callosum, de hersenbalk of balk.

Het Corpus Callosum verbindt de beide hersenhelften met elkaar.

Hoe meer hersenzenuwen het Corpus Callosum passeren 

hoe meer en makkelijker de beide hersenhelften 

met elkaar kunnen samenwerken.

Daarom zijn kruipen en de kruisloop zo belangrijk 

én andere activiteiten en spelletjes die de middellijn oversteken.

De rechterhersenhelft ontwikkeld zich eerder dan de linkerhersenhelft.

De rechterhersenhelft ontwikkeld zich als kinderen 3-4 jaar oud zijn.

De linkerhersenhelft als het kind ongeveer 7 jaar oud is.

                                         "Logica brengt je van A naar B.                                                       Verbeelding brengt je overal." Albert Einstein

Door het onderwijs en onze westerse samenleving 

 ligt de nadruk meer op de taken van de linkerhersenhelft 

dan op de taken van de rechterhersenhelft.

We vinden de taken van de linkerhersenhelft eigenlijk belangrijker 

maar de hersenhelften vullen elkaar aan.
   

Om die reden is het spelen in de kleutertijd
en het ontwikkelen van creativiteit belangrijk.

          

Hoe kunnen we de creativiteit van onze kinderen stimuleren?

Zorg dat kinderen kleren aan hebben die vies mogen worden.

Zorg voor voldoende materialen 

zoals gekleurd papier, potloden, plakband, potloden, stiften, scharen ed,

 eenvoudige muziekinstrumenten en speelgoed.

Zorg voor voldoende ruimte aan tafel, 

leg er een plasticzeil over dat makkelijk schoon te maken is.

Doe verschillende dingen met uw kinderen, 

laat ze niet de hele dag computeren of tv kijken.

Plan hun tijd niet vol met clubjes en sporten ed 

maar geef ze ook tijd om zichzelf bezig te houden.

Om te ontdekken welke hersenhelft het meest dominant is 

kan je de volgende test doen:

 www.123test.nl/brein/

Gedachten uitdrukken

"Tekeningen en andere kunstvoorwerpen hebben een betekenis.

We moeten de taal van de kunstenaar intuïtief begrijpen.
Elke lijn is een bewering, een uitspraak...
 een manier van communiceren tussen degene die de lijn zet en de toeschouwer.

We kunnen een lijn lezen en zo kunnen we ook een tekening lezen."

Betty Edwards

***

Betty Edwards maakt in haar boeken duidelijk 
op welke manier we onze gedachten en gevoelens 
zichtbaar maken als we tekenen.
Ze maakt duidelijk hoe dat proces werkt.
Onze gedachten worden daardoor waarneembaar 
voor onszelf en anderen.  
             

Tekenen heeft als grote voordeel dat het eenvoudig is
 en voor iedereen bereikbaar.
Je hebt niet veel (dure) spullen en oefening nodig.

Ze geeft een aantal oefeningen die het verduidelijken.

1 Zet verschillende handtekeningen 
in verschillen de gemoedstoestanden.

Voelen we ons rustig dan is ons handschrift normaal.

Als we boos zijn dan valt onze handtekening anders uit 
dan wanneer we opgewekt, verdrietig of bang zijn.
De (hand)tekeningen weerspiegelen ons innerlijk, 
dit is geen bewust proces.
We kunnen de (hand)tekeningen vergelijken en interpreteren.

2 Een andere oefening is:Tekenen 3 lijnen:

De eerste heel snel,

de tweede minder snel,

de derde heel langzaam.
 

Je ziet de snelheid en de traagheid in de lijnen aan de druk, 
de soepelheid en de ruwheid.

Probeer de snelle lijnen eens heel langzaam na te maken.

De lijnen worden anders 
omdat de snelheid waarmee de lijnen gezet zijn niet hetzelfde is.

3 Zet een snelle krul-lijn en probeer die lijn heel langzaam te herhalen.

Teken een langzame gebogen lijn en herhaal die lijn heel snel.

Je kan aan de lijnvoering zien of er snel of langzaam getekend is.

4 Verdeel een A4 vel in 8 gedeelten door het vel te vouwen 
en geven elk vak een nummer.

We tekenen in vakje:

 1 = boosheid

2 = vreugde

   3 = vredigheid

   4 = neerslachtigheid

   5 = menselijke energie

   6 = vrouwelijkheid

   7 = ziekte

   8 = een emotie naar eigen keuze.  
(angst, liefde, eenzaamheid, verwarring)

Gebruik een tekenpotlood.

Elke tekening bestaat uit lijnen, strepen, krassen, recht, gebogen vormen.

In elk vak teken je een lijntekening, 
die weergeeft hoe de emotie voor jou er uit ziet. 
Je mag geen symbolen gebruiken.

Geen harten, geen bloemen, geen pijlen, regenbogen, vraagtekens ed.

Gebruik alleen lijnen: 
snelle lijnen, getand, zwaar, licht, vloeiend, krom, recht, lang, kort, soepel, zacht. 
Druk in lijnen uit wat je voelt.

Denk bv. bij het thema boosheid 
aan de laatste keer dat je erg boos geweest bent.

Stel je voor dat je nu weer zo boos bent. 
Zet nu lijnen op het papier die de boosheid goed weergeven.

De lijnen hoeven niet ‘goed’ te zijn 
en mogen best bijgewerkt worden, uitgegumd ed.

Probeer niet te oordelen over de tekening.
Een tekening is altijd goed als ze jouw gevoel weerspiegelen.

Uit haar onderzoek blijkt dat :

Boosheid wordt vaak  getekend als: donkere lijn, zwaar, hoekig, getand.

 

Vreugde wordt vaak getekend als: lichte lijn, gebogen, stijgend.

Vredigheid wordt vaak getekend als:
 een horizontale lijn, of licht gebogen of dalend.

 

Neerslachtig wordt vaak getekend als: 
een beeld laag in het kader geplaatst.
 

Menselijke energie wordt vaak getekend als: 
uiteenspattende energie.



Vrouwelijkheid wordt vaak getekend met: 

ronde vormen en met kruisende vormen.

 Ziekte wordt vaak getekend als: 
een neerwaartse lijn 

 

Natuurlijk kunnen er variaties zijn binnen dit algemene beeld.
Een tekening kan er ook helemaal van verschillen.
 Iedere ervaring van een emotie is uniek 
en verschild van persoon tot persoon.
Hij verschilt ook in intensiteit.

  
Een tekening maakt de emotie èn de intensiteit zichtbaar .
 Er zijn verschillende manieren 
om te laten zien hoe intensief een emotie is.
Hierboven is boosheid uitgebeeld.

Het is moeilijk om in woorden te zeggen 
wat de tekeningen aangeven.

De tekeningen zijn complex in wat ze uitdrukken, 
met woorden kunnen we dat niet vangen.