Hoofdzaken

0oit zag ik de hele documentaire over de werking van de hersenen op video:

De hersenen van jonge mensen leggen snel nieuwe zenuwverbindingen aan, 

daardoor leren kinderen makkelijker dan oudere mensen.

De zenuwverbindingen komen tot stand door alles wat er om ons heen gebeurt.

Ze vormen als het ware plattegronden.

Deze plattegronden moeten binnen een bepaalde tijd voltooid zijn:

"Het is bv. belangrijk dat we in bepaalde fasen 

van onze ontwikkeling in contact komen met taal, beelden en geluiden.

Gebeurt dit niet dan krijgen deze zenuwverbindingen andere taken 

en blijven de spraak, het gezichtsvermogen en het gehoor beperkt." 

(vanaf 6:20 min.)

Het vormen van nieuwe zenuwverbindingen 

is de reden dat als kinderen moeite hebben met een opdracht

we samen gaan werken. 

Ik pak de hand van het kind en we doen samen de opdracht/ oefening.

Zo worden de eerste zenuwverbindingen gelegd.

Ik hoop dat het kind er zelf verder mee gaat oefenen 

en het proces zelf onderhoud.

Ook komen de diverse opdrachten regelmatig terug. 

Het samen tekenen geeft kinderen 

die (denken dat ze) iets nog niet kunnen

een duwtje in de rug om aan de slag te gaan. 

Als een oefening eenmaal samen is gedaan 

gaat het kind de oefening vaak wel zelf uitproberen.

Talent

Een kind tekent al voor het goed kan praten.
Tekenen is een non-verbale taal.

Als we die taal begrijpen kan ze ons veel vertellen.

Het verteld meer nog dan het kind bewust aan kan geven.

Als een kind niet tekent missen we deze informatie.

Tekenen is een manier om de fantasie zichtbaar te maken,

om creatief bezig te zijn, om jezelf te ontdekken.

Het is een uitlaatklep. 

Positieve en negatieve ervaringen 
en emoties worden verwerkt en geordend. 

Door te tekenen voorkom je dat de ontwikkeling 
van het kind geblokkeerd wordt.

Het uitgangspunt van de lessen is plezier in tekenen krijgen. 

Met de kleuters doen we een half uur per week 
klassikaal een tekenopdracht.
Ze leren omgaan met potlood en papier 
als voorbereiding voor het schrijven.

De tekenlessen stimuleren ook de creativiteit van het kind.

Sommige kinderen hebben niets met tekenen 
en krijgen het ook niet mee van thuis.

Ze zullen uit zichzelf niet zo snel voor tekenen kiezen.

Ze zetten nauwelijks iets op papier, 
tot aan het eind van het jaar ineens het kwartje valt 
en er onverwacht een leuke tekening wordt gemaakt:   

Sommige kinderen hebben wél wat met tekenen en zijn echte talentjes.

Zij zitten een half uur of langer lekker te tekenen
 en maken er iets moois van.



De kinderen hoeven van mij niet eindeloos teruggestuurd te worden

als ze, in onze ogen, te snel klaar zijn met een tekening.

Aan de andere kant mogen de kinderen 
ook wel een beetje gestimuleerd worden  
als ze (te) snel tevreden te zijn met het resultaat.

 Het is een lastige balans.

Het is niet de bedoeling dat de kinderen ontmoedigd worden

omdat een tekening niet 'goed' is...
Want wat is 'goed'?

Voorop staat dat ze met plezier blijven tekenen.

Ik hoop dat de tekenlessen

de kinderen stimuleren om zelf aan de slag gaan.

Dat gebeurt soms ook.


Gelukkig worden er soms foto's gemaakt 
 als ik niet meer in de klas ben.

Het thema was: jonge dieren in de dierentuin.

vanwege de schoolreis naar Blijdorp

De tekenopdracht was: teken de vlekken van de giraf
en dit was het resultaat.

Het ging me om de vierkante vormen.

Op het bord is later een mooie krijttekening gemaakt nav het thema

 



Huizen tekenen

Tekeningen over huizen, bomen en zelfportretten: 

psychologen zijn er gek op.

Rhoda Kellogg heeft wereldwijd onderzoek gedaan 

naar kindertekeningen met huizen. 

Jacqueline Royer ontwikkelde een: teken- een- huis test. 

Ze deed een uitgebreide studie naar dit onderwerp.

Er is veel studie naar huizen-tekeningen gedaan 

en het is zeker interessant er iets van te weten. 

In een tekening kunnen we verschillende lagen herkennen:

1^ste laag = iets actueels.

2^de laag = een persoonlijk gevoel van het kind

3^de laag = een universele betekenis.

De huis tekening: 

We kunnen het huis op verschillende manieren bekijken.

We kunnen de buitenkant van het huis bekijken: 

Het type huis: flat, rijtjeshuis, vrijstaand huis enz.

De buitenkant heeft een oppervlakkige psychologische betekenis.

Het huis als de plek waar we wonen met onze familie. 

We kunnen het huis zien als een metafoor voor ‘de moeder’.

 Het bied bescherming, verzorging en voeding.

Het huis vertegenwoordigt: de moederschoot, het lichaam, 

de familie, de cultuur, het universum…

We kunnen het huis zien als de ruimte waar de ziel kan wonen.

De muren van het huis vormen een afscheiding tussen binnen en buiten.

De ramen en deuren zijn als de lichaamsopeningen, 

de deur lijkt op de mond, de ramen op de ogen. 

De ramen en deur geven vaak een gezichtsuitdrukking aan het huis.

Tekent een kind een rond huis: 

dan lijkt dit op het moederlichaam. 

Het geeft het embryonale stadium aan.

Het kind moet/ wil beschermd worden tegen de buitenwereld 

en is nog niet zelfstandig genoeg om de buitenwereld aan te kunnen.

Het vierkante huis met een dak: 

Een vierkant is het symbool voor bescherming, bezit, stabiliteit. 

Een huis is pas veilig als er een dak op zit.

Het schuine driehoekige dak komt in alle kindertekeningen voor, 

ook in landen waar schuine daken niet voorkomen. 

Het dak is het symbool voor de driehoeksverhouding: vader, moeder, kind.

Veel teken-activiteiten in het dak kunnen verwijzen

 naar problemen in deze driehoeks -verhouding. 

Het dak kan ook gezien worden als het bovenste deel van het hoofd, 

de hersenen, gedachten, dromen, ed. 

Veel details in het dak zorgen voor veel drukte in het hoofd.

Dat kan veroorzaakt worden door problemen tussen de ouders 

waardoor het kind zich dingen in het hoofd haalt.

Muren:

geven stevigheid en stabiliteit van het huis, 

ze zorgen voor een scheiding tussen de binnen wereld en de buitenwereld,  

muren kunnen ook geheimen verbergen, bezittingen, gezelligheid, ruzies.

Ramen:

Met een raam kan je naar binnen kijken en naar buiten kijken.

Gordijnen geven gezelligheid, sfeer en intimiteit.

Licht achter de ramen betekend dat er goed te zien is wat er binnen gebeurt 

en dat dat gezien mag worden.

 Tralies worden getekend om te voorkomen dat er ingebroken wordt.

(bv in de gevoelswereld)

Het ronde raam:

komt veel voor in kindertekeningen 

terwijl die in het echt toch niet veel voorkomen.

Het kan een symbool zijn voor een zielle-venster, 

(de ziel wordt gesymboliseerd door een cirkel.)

 Een rond raam ziet er uit als een oog. 

Een huis heeft een eigen ziel, een eigen innerlijk.

Voordeur: 

is de overgang van het huis (intimiteit) 

naar buiten ( de buitenwereld) en anders om. 

Als er geen deur is dan is alle contact moeilijk.

Rook uit de schoorsteen: 

als de kachel brand is er gezelligheid en warmte in huis.             

Er komt rook uit de schoorsteen als er warmte en voedsel in huis is.

Rook betekent ook dat het kind stoom kan afblazen 

en zijn gevoelens naar buiten kan brengen.

Fundament: 

het is belangrijk dat het huis op een goed fundament staat.

Een goede ondergrond zorgt voor stabiliteit van het huis. 

Bij onzekere kinderen zien we geen streep onder het huis. 

Kleine kinderen teken het huis op de onderrand van het papier,

 hoe hoger het huis op het blad papier wordt getekend

hoe wijder het perspectief is geworden tov het ouderlijk huis. 

Hoe meer afstand er wordt genomen.

De omgeving van het huis: 

Kan er buiten gespeeld worden,

 is er contact mogelijk met de buitenwereld 
dmv een weg naar het huis toe? 

Is het dag of nacht? 

Schijnt de zon, regent het?

Hekken, paden, mensen, dieren, auto’s en wegen 
zijn vaak rationele elementen.

De zon: 

er is warmte, licht in de buitenwereld.

 Vaak heeft de zon een gezicht 

aan de uitdrukking kunnen we zien

 hoe het kind de bescherming van het huis aanvoelt.

De zon is de archetypische vader,

 degene die activeert, licht en warmte biedt, 

die alles weet, macht en kracht heeft.

Het kind kan dmv de gezichtsuitdrukking laten zien hoe hij die kracht ziet.

Is het een donker gezicht met evt. een zonnebril 

dan zou het kunnen zijn dat het kind met kritiek of boosheid wordt bekeken. 

Een bijtende zon met tanden kan agressie uitdrukken.

Een zwarte zon drukt somberheid uit.

Wolken: 

lichte wolken of donkere wolken geven de sfeer aan rondom het huis.

Wolken betekend ook dat er lucht is om adem te halen.

Een donkere lucht kan drukken op een huis of een persoon.

Bomen en groen: 

Beplanting is een belangrijk positief element om te overleven 

Het is een teken dat er ook water in de buurt is, ook al is dat niet getekend.

Hekken en poorten: 

Het huis wordt afgebakend als persoonlijk bezit.

Het kind kan zich in psychisch opzicht ook afbakenen. 

Een huis met hoge hekken kan betekenen dat een kind in een gezin zit 

dat zich weinig met de buitenwereld inlaat.

Een tekening bied de mogelijkheid om vragen te stellen.

Ga niet zelf verzinnen wat een kind bedoelt met een beeldelement.

Vraag het want de betekenis kan anders zijn dan we denken.

klik hier

Bomen

De boomtekening:

Boomtekeningen zijn universele tekeningen.

Mensen laten in hun boomtekeningen zien hoe ze in het leven staan: 

open, vrij, verkrampt, verborgen, afgeknapt, leeg, onvolgroeid, eenzijdig.

De boom kan ons iets vertellen 

                over het zelfbeeld van de kunstenaar.                   

De vorm van de boom vertelt wat over het heden, verleden 

en de toekomstverwachtingen en de groeimogelijkheden.

De boom is een van de oudste symbolen van leven en overleven.

Het is een positief symbool.

Staat er een boom in een tekening 

dan maakt het duidelijk 

dat er voldoende levenskracht in het kind aanwezig is. 

Als kinderen een boom tekenen 

naast een huis of figuur dan verwijst de boom vaak 

naar de relatie van het kind met de moeder.

Na het 7^de levensjaar zien we de boom 

steeds meer naar de zijkant van het blad verschuiven.

De aanwezigheid van de moeder wordt dan minder belangrijk.

Is er geen boom getekend dan kan dat een negatief teken zijn.

De stam: 

de nadruk ligt bij een boom tekening vaak op de stam, 

de bladerkroon is vaak in verhouding te klein, dit is leeftijds-adequaat. 

De uitleg kan zijn dat het kind een stam tekent 

met de nadruk op lengtegroei. 

                                     Het kind zal tot zijn 18^de jaar nog in lengte  groeien.                                                                          

De bladerkroon zegt wat over het tot groei/bloei komen.

De lengte van de stam kunnen we vergelijken 

met de leeftijdsjaren van het kind, 

in de stam zie we verwondingen, 

die verwondingen kunnen verwijzen 

naar traumatische ervaringen 

in het leven van het kind zoals verhuizingen, afscheid, enz.

De structuur van de stam 

vertegenwoordigt het lichamelijke contact met de moeder.

Er zijn dus verschillende psychische lagen in een stam.

Wortels: 

een echte boom heeft goede wortels nodig, 

de wortels zeggen iets over de draagkracht, 

de verankering en de geborgenheid 

in de vroege jeugd, het ontstaan en de afstamming.

De wortels halen (psychische) voeding uit de bodem 

en aan de tekening kunnen we zien 

of het kind dat krijgt voor zijn gevoelsleven.

Dieren: 

soms worden er dieren getekend bij de boom.

Ze zeggen iets over verlangens en verwachtingen, 

een nest met eieren kan zeggen dat er iets wordt uitgebroed.

Het kan ook betekenen dat een vogel uit het nest wil vliegen.

Een dier in de buurt van de boom kan een bepaald aspect beteken

 in het leven van het kind of een deel van het karakter van het kind.

Een holte in de boom kan betekenen 

dat er in een bepaalde levensfase behoefte is geweest 

aan een nest of een holte, gemis aan bescherming.

Vruchten: 

zijn een positief signaal, 

iets werpt vruchten af, is vruchtbaar.

De takken: 

de takken die naar links wijzen zeggen

 iets over het verleden en het gevoelsleven, 

de takken die naar rechts wijzen zeggen iets over de toekomst 

en het rationele denken.

Is een tak geknakt of staat er een tak eenzaam getekend 

dan kan het betekenen dat er een trauma of een stoornis is.

De 'boom' zit ook tussen de tekenopdrachten.

De opdracht laat ons zien hoe de kinderen in het leven staan.

Dit is een interessant boek over bomen. 

en dit boek helemaal

Ik ben ik

Er is veel onderzoek gedaan 

naar de betekenis van de mens tekeningen.

Theresa Foks geeft in haar boek: 

Kinderen geven tekens, een uitgebreide uitleg.

Ieder onderdeel van het menselijke lichaam heeft een betekenis.

               De ontwikkeling van een kind is te volgen in de menstekening.                              

De eerste tekeningen zijn achteraf tekeningen:

De koppoter komt uit de baby periode, 
het hoofd en lijf worden nog als 1 ervaren.

Kijken, proeven, horen, ruiken zijn de zintuigen die in het hoofd zitten.

De baby stopt alles in zijn mond, zo ontdekt hij zijn wereld.

De mond is belangrijk in deze fase.

Na de koppoter die op willekeurige plaatsen armen en benen heeft
 komt de koppoter waar de benen verticaal naar beneden getekend zijn.

Ook is duidelijk dat er iets tussen de benen zit.

Er is een buik en het hoofd heeft al veel details.

De armen en benen worden ook getekend.

Het is de fase waarin de baby steeds meer gaat bewegen.

Hij gaat zijn armen en benen steeds meer gebruiken en ziet ze ook.

Hij wordt zich ook bewust van zijn buik en een vol of leeg gevoel in die buik.

De buik wordt onderaan dicht getekend als het kind zindelijk is.

In de volgende fase wordt een hoofd met romp getekend.

Het kind wordt zich steeds meer bewust van zijn lichaam 
en maakt nu onderscheid tussen hoofd, lijf en benen.

Meisjes tekenen een rond lijf, jongens een vierkant lijf. 

Er zijn in een klas altijd wel een paar zorgenkindjes.

Een tekening bied je vooral de mogelijkheid vragen te stellen.

Belangrijk zijn ook de dingen die níet getekend worden of 'fout' of vervormd.

De 'teken jezelf' tekening zit ook tussen de opdrachten, 
niet om een hele analyse op een kind los te laten 
maar om globaal te kijken of de kunstenaar lekker in zijn/haar vel zit.

krabbelen en babbelen

Kinderen rond de 18 maanden gaan tekenen

als ze toevallig een potlood in handen krijgen.

 "Gaat een kind brabbelen dan kan het ook krabbelen".

De eerste tekeningen 2 - 6 jaar:

De eerste tekening is de krastekening = grenzeloos.

De tweede vorm is de spiraal,

dan komt: de slang,

stippen (energie)

eivorm,

dwarsstrepen,

 de cirkel

en tenslotte de mensfiguur.

De verschillende ontwikkelingsfasen kunnen lang naast elkaar bestaan

 ook bij een normale ontwikkeling van het kind.

De eerste tekeningen van 2 tot ongeveer 4 jaar zijn “achteraf”  tekeningen.

Het kind verwerkt de periode van conceptie (grenzeloosheid)
tot en met het ontstaan van het Zelf, het ik gevoel.

De eerste 3-4 jaar wordt wel het tijdperk genoemd

dat het kind ‘psychisch nog niet geboren is”.

Het kind is zich nog niet van zichzelf bewust,

dat gebeurt pas rond het 3^de 4^de levens jaar.

Hier wordt de basis gelegd voor het kind om later zelfstandig te worden.

(Margareth Mahler)

De eerste krabbels van een peuter gaan over de randen van het papier,

nog zonder bewuste richting.

We noemen het de grenzeloze tekening.

Deze tekening stamt uit de tijd dat het kind nog niet geboren was,

de grenzen van zijn bestaan niet voelde

zich niet bewust was van zichzelf.

Ook in het spel is het kind nog grenzeloos

zowel in materiaal gebruik als in het rondlopen in de ruimte.

Lekker krassen bij het thema indianen    

Spiralen zijn de eerste herkenbare vormen na de grenzeloze tekening.

Een spiraal betekent: ontplooiing, ontwikkeling.

Een spiraal begint ergens en eindigt ergens.

Ze symboliseren het begin en einde bv. van het leven of een periode.

Als kinderen spiralen tekenen 
dan is dat een teken van ontwikkeling,

er is besef van tijd, van begin en eind en groei.

Kinderen tussen de 2 en 4 jaar jaar tekenen vaak spiralen.
Het is een teken dat ze zich losmaken van hun ouders.

spiralen in de heksensoep 

Na het spiraal ontstaat de eivorm en het zoeken naar de kern.

Cirkels en eivormen zijn een teken van groei,

een bewustwording, dat er iets van binnen zit dat uniek is.

Het zoeken naar een kern, een betekenis van leven.

Er wordt ook al een poging gedaan om een gezicht te tekenen.

De bewust wording is er nog niet maar komt er aan.

Het is een soort voorstudie een poging om de chaos te ordenen.

Eivorm bij het thema dinosauriërs: dino in een ei

Kruisingen: een eigen weg gaan, het geeft aan dat er een eigen wil ontstaat.

Het doorkruisen van andermans meningen.

Er dwars tegenin gaan.

Ook in het spel zien we botsingen en kruisingen.

We noemen deze periode wel de peuterpubertijd.

Dwarslijnen in het droomdekentje

De cirkels worden gemaakt als er een innerlijk gevoel van eenheid is ervaren.

Het is de eerste uiting van een bewustwording tussen binnenwereld en buitenwereld.

Cirkels bij het thema indianen

     

De tekenopdrachten bij de kleuters sluiten aan
 bij de normale tekenontwikkeling.           

De normale tekenontwikkeling bij kinderen is over heel de wereld hetzelfde.

Ze volgt (min of meer) een vast patroon.