Oefenen.

 

Stichting Schriftontwikkeling heeft onderzocht 

hoe het schrijfonderwijs al op jonge leeftijd kan worden ondersteund. 

Ze hebben voor jonge kinderen mooie kleuroefeningen ontwikkeld.

Ze gebruiken de gewone 6 kantige kleurpotloden.

We gebruiken voor de kleuters vaak te dik kleur- en schrijfmateriaal 

waardoor het buigen en strekken vanuit de vingers moeilijk  is.

Gebruiken we te dik materiaal dan dwingen we het kind min of meer 

om vanuit de schouder-motoriek te werken.  

Al vanaf de jaren '60’ van de vorige eeuw is bekend 

dat de schouder-motoriek en de hand-vingermotoriek 

onafhankelijk van elkaar worden aangestuurd. 

We hoeven dus niet eerst de schouder-motoriek te ontwikkelen

 voor we aan de fijne motoriek toekomen.

Dhr. Netelenbos schrijft over de motorische mogelijkheden 

van het jonge kind (vanaf 2 jaar!) het volgende: 

“Zowel rijping àls oefening in de eerste levensjaren 

zijn van belang voor het optreden van veranderingen in motorisch gedrag.  

Ook leerervaringen spelen vanaf de geboorte mee bij de ontplooiing van dit gedrag. 

Na het 2^de levensjaar, 

wanneer de primaire sensorische en motorische gebieden 

van de cortex zijn volgroeid, neemt de invloed van rijpingsfactoren 

op het grof motorisch gedrag beduidend af. 

                                                                 

Na het 4^de levensjaar is ook de groei van het cerebellum voltooid, 

wat betekent dat ook bij de regulatie van het fijn motorisch gedrag

 leerervaringen een grotere rol kunnen spelen dan voorheen.”

Dus: niet alleen het ‘rijpen’ van het 2 jarige kind is belangrijk 

bij de ontwikkeling van de motoriek óók oefening! 

Na het 2^de levensjaar spelen de rijpingsfactoren

 een minder grote rol voor de oefening van de grove motoriek. 

Na het 4^de levensjaar geld dit  ook voor de fijne motoriek.

Volgens de deskundigen kunnen we dus 

gewoon gaan oefenen met jonge kinderen.

Als we oefenen moet dit zoveel mogelijk 

overeenkomen met de werkelijke situatie.
Daarnaast is goede feedback heel belangrijk.

Niemand heeft ooit leren pianospelen
door er een boek over te lezen.

Edel Maex

Gijs Voskuyl

Gijs Voskuyl is docent modeltekenen geweest
aan de Academie in Rotterdam
van 1950 tot 1980.
Daarna heeft hij oa. lesgegeven in het Oude Raadhuys in Spijkenisse

Begin jaren 90 heb ik een aantal jaren les gehad van Gijs Voskuyl.

Hij was toen rond de 80 en gaf nog wekelijks portret en modellessen

(Hij is in 2004 gestorven en 89 jaar geworden.)

Voskuyl tekende altijd met 6b potlood.

Altijd op grote vellen wit papier.

Altijd met een model.

Elke houding, elke spier en elk detail wist hij op papier te vangen.

Je leerde KIJKEN bij hem

én je leerde je potlood gebruiken.

Hij wist alle licht-donker nuances uit zijn potlood te halen.

Hij gaat van het donkerste zwart naar het lichtste wit.

Hij gebruikte zijn potlood en papier zo dat de onderlaag van zijn papier wit bleef.

*

Papier heeft een structuur: 

Als te hard op je potlood drukt smeer je de 'kuiltjes' in je papier dicht 

en kan je niet veel meer met je papier.
Kleur je op de bovenlaag van je papier dan blijft de onderlaag wit

De tekening blijft zo altijd 'open'

terwijl je toch heel donker kan werken.

We noemden dat 'greinen'

maar die term kan ik nergens terug vinden op Google.

Ik leerde portretten tekenen in de stijl van de meester.

Later ben ik zijn stijl los gaan laten en ben ik met kleur gaan werken.

Nog later ontstond een eigen vormentaal 
op een cursus "Eigen Stijl Ontwikkelen"

en ben ik gaan werken in een gemengde techniek. 

Potlood en kleurpotlood hebben nog steeds mijn voorkeur.

Het greinen is er altijd ingebleven.

Rondjes kleuren had ik ergens op de lagere school al een keer meegekregen.
Dat laatste probeer ik nu de kinderen mee te geven.

Droedelen

Krabbelen en droedelen is een goeie manier 

om weer op te starten met tekenen. 

Een droedel (doodle) is een tekening 

zonder duidelijk doel, gedachteloos gemaakt.

Het zijn krabbels gemaakt vanuit het onderbewuste.

Vaak zijn het eenvoudige tekeningen, 

soms groeien ze uit tot uitgebreide patronen.

Wie zit er tijdens vergaderingen en telefoongesprekken 

niet te krabbelen in zijn notitieblok of aan de kantlijn van de krant?

Vrijwel iedereen maakt Droedels!

De één tekent poppetjes, 

de ander geometrische patronen.

Door gedachteloos te krabbelen 

kom je in de rechterhersenhelft, 

in de juiste mood.

De herhaling van lijnen en vormen is ontspannend
en helpt je, je gedachten te ordenen. 

Droedelen kan helpen bij het nemen van beslissingen 

en het oplossen van problemen!

Droedelen kan gedachten onthullen waar je geen besef van hebt.

Als we tekenen brengen we onze gedachten 

naar buiten waar we ze kunnen zien.

Daarna kunnen we de tekeningen interpreteren.

Nancy Nelson en Alice Landry 

hebben een overzicht samengesteld
 van de meest voorkomende doedels. 

Ze ontrafelen de diepste emoties, 

de meest wilde fantasieën en onbewuste verlangens 
uit meer dan tweehonderd tekeningen:

The doodle dictionary! 

 Droedelen is helemaal in!

Er zijn verschillende boeken te koop over dit onderwerp. 

Er zijn ook prachtige voorbeelden te vinden van zentangle's 

die veel lijken op droedels maar een kunstvorm op zich zijn.

Overigens is droedelen van alle tijden
bleek uit een onderzoek van een Leidse historicus. 

Sssst

Jonge kinderen tekenen eigenlijk alles.

Het leuke van kleuters en groep 3 is 

dat ze niet snel zullen zeggen dat ze iets niet kunnen tekenen.

Het lijkt of de tekenenvaardigheid zich tot een jaar of tien ontwikkeld 

en dat de ontwikkeling dan stopt. 

Veel volwassenen tekenen nog op een kinderlijke manier.

De tekenkunst van kinderen staat in verband met de ontwikkeling van de hersenen.

In de eerste kinderjaren zijn de beide hersenhelften nog niet gespecialiseerd.

De specialisatie gaat  geleidelijk (lateralisering).

Rond het 10de levensjaar is de lateralisering voltooid.

Een kind ervaart in die periode bij het tekenen voortdurend conflicten.

Kinderen van ongeveer 10 jaar worden steeds zelfstandiger en zelfbewuster.

Het magische denken is over en ze gaan de wereld onderzoeken.

Ze willen weten hoe dingen in elkaar zitten.

Wat tekenen betreft willen ze dingen weergeven zoals ze er in het echt uitzien.

Ze tekenen hun lievelingsonderwerpen elke keer weer.

Ze proberen de werkelijkheid zo goed mogelijk benaderen.

Als hun tekening er niet 'echt' uit ziet vinden ze de tekening mislukt.

Als een tekening vaak 'mislukt’ stoppen veel kinderen met tekenen.

Kinderen van die leeftijd hebben veel zelfkritiek. 

Opmerkingen van ouders of leraren over de gemaakte tekeningen 

maakt dat kritische kinderen nog kritischer naar hun tekeningen kijken  

en ze kunnen dan uiteindelijk stoppen met tekenen. 

De zelfkritiek komt van de linkerhersenhelft.  

De linkerhersenhelft zet al haar symbolen in.

Ziet de tekening er daardoor kinderlijk uit 

dan komt ze vervolgens met denigrerende opmerkingen.

Degene die door gaan met tekenen

 hebben een manier gevonden 
om wel in de rechter hersenhelft te komen en te blijven.

 Sommige mensen vinden die spontaan 

maar je kunt die vaardigheden ook aanleren. 

We leren kinderen tenslotte ook lezen en rekenen.

Om in de rechterhersenhelft te komen en te blijven is: 

stil zijn / niet praten een belangrijke voorwaarde. 

 Het zijn vaak rustige stille kinderen die goed kunnen tekenen.

Zonder gelijk met meditaties en new-age muziekjes te beginnen 

is 'niet praten' een manier om in de rechterhersenhelft te komen.

Sommige mensen vinden het eng om in de rechterhersenhelft te zitten.

Het tijdloze gevoel geeft ze het idee dat ze de controle verliezen.

Op het moment dat we praten zitten we alweer in de linkerhersenhelft.

Het lukt ons tegenwoordig niet zo gemakkelijk om stil te zijn.

We zijn druk met van alles en nog wat en daarnaast is er veel afleiding.

Door oa muziek en beeldend werk 

kunnen we weer in contact komen met de stilte en rust in onszelf.

Als we weer in contact staan met die stilte en rust 

kunnen we de dagelijkse stress makkelijker hanteren.

Ware stilte is niet zonder geluiden, maar zonder gedachten.

Het Creatieve proces 2

“Alle kunst gaat in de eerste plaats over de maker zelf.”

Maria Lassnig, Oostenrijk, 1919

Betty Edwards verteld  in haar boeken duidelijk
 en zonder te veel omhaal van woorden hoe het creatieve proces verloopt.

Het creatieve proces verloopt in 5 fasen.

In fase 1 wordt dé vraag geformuleerd.
In fase 2 ga je eerst alle bestaande informatie verzamelen over het onderwerp.
In fase 3 gooi je tenslotte teleurgesteld de opdracht aan de kant 
omdat het toch niet lukt
 en krijgt de rechterhersenhelft de kans aan het werk te gaan.
In fase 4 krijg je, vaak na een ontspannen moment, een ingeving.
In fase 5 worden de inzichten uitgewerkt 
tot een bruikbaar concept met de linkerhersenhelft.

De rechterhersenhelft staat in contact met het (collectief) onderbewuste.
Het communiceert met beelden, symbolen, 
synchroniciteit, toevalligheden en dromen.
Vaak negeren we de signalen of (her)kennen ze niet.

De grote vraag is: Wat wil je echt?

Dr. Carl Jung tekende dagelijks een mandala in zijn dagboeken 
om inzicht te verkrijgen in zijn eigen psychische processen.

Hij ontdekte dat mensen gaan tekenen als ze in een verwarrende periode zitten. 

Ze hebben de behoefte om non-verbaal hun gevoelens en gedachten uiten.

Jung onderscheidt twee thema's in de mandala's.

De individuele mandala's, die iets uitdrukken van de maker 
op dat moment, waarin ook universele motieven en symbolen 
gebruikt kunnen worden.

De individuele mandala's zijn zeer gevarieerd.

De gebruikte symbolen hebben niet alleen een universele betekenis
 maar ook een hele persoonlijke betekenis.

Naast de individuele mandala's zijn er de cultische mandala's
 deze hebben een eigen bijzondere stijl 
en vaak vaste motieven als uitgangspunt.

Mandala is Sanskriet voor cirkel.
De cirkel is een symbool zo oud als het heelal, de wereld en de mens zelf.  

Mandala’s maken is een vorm van mediteren, 
van bezinning door een creatief proces.
Daardoor kom je dichter bij je zelf en in diepere lagen van het bewustzijn.

Tekenen gebeurt voor een groot deel onbewust.

Hoe rationeel je ook denkt te zijn, 
in feite gebeurt er tijdens het tekenen nog iets anders.   

Je maakt zichtbaar wat er onbewust in je leeft en wat je wil. 
Dat gaat buiten jezelf om. 

Het is een mooie manier om je te laten zien wat je in je heb
t en waar je naartoe wilt, terwijl je, 
toch helemaal in het hier-en-nu bent tijdens het tekenen.

Je kan een mandala tekenen over de toekomst.

Teken wat je wil bereiken en hoe het er uit ziet. 
Teken wat je wil. 

Visualiseer je ambities voor de toekomst op een creatieve manier 
en trek ze naar je toe. 

Illusies

Leren tekenen is vooral op een andere manier leren kijken.

Onze zintuigen halen de hele dag alle informatie binnen.

Onze hersenen zijn de hele dag bezig deze informatie te verwerken

te benoemen, identificeren en categoriseren.

Er zijn hersencellen gespecialiseerd in het herkennen van patronen, bewegingen, randen, overgangen van licht naar donker, diepte en beweging.

In ons netvlies zitten lichtgevoelige cellen, 
ze sturen signaaltjes naar de hersenen, 
hier is het licht, hier is het donker, 
hier is het rood, blauw, groen ed.

Wanneer de hersenen al die informatie 
tot in detail zouden moeten analyseren

zouden we gek worden,

onze hersenen móeten een schifting maken.

Alles wat in het midden van het netvlies gebeurt krijgt voorrang,

wat aan de rand van ons blikveld zit is minder relevant.

Alleen als daar iets opvallends gebeurt krijgt het onze aandacht.

We zien echter maar een klein deel van de werkelijkheid,

we zien alleen wat we belangrijk vinden,

waar we op focussen, de rest negeren we.

Onderzoek heeft aangetoond dat we de dingen pas zien

als er in de hersenen al een bestaande categorie is.

Kennis is belangrijk voor de afhandeling van binnengekomen informatie.

Die kennis is opgeslagen en het meeste is niet beschikbaar voor het bewustzijn.

We bekijken met vooropgezette ideeën en begrippen naar onze wereld. 

Kennelijk maakt die perceptie het leven eenvoudiger

Als we aan elke stimulans de aandacht moeten geven

alsof we het voor het eerst zien

dan zou ons leven onleefbaar zijn.

De linker hersenhelft filtert de belangrijkste informatie.

Ze brengt die informatie onder in ‘vakjes”.

Ze heeft geleerd om een snelle blik op een object te werpen en te kunnen

constateren wat het is en of het van belang is.

Het is een overlevingsstrategie om gevaar in te kunnen schatten. 

Een hele nuttige eigenschap.

De linkerhersenhelft heeft geen tijd voor details en gebruikt symbolen.

De symbolen zien we ook ontstaan in kindertekeningen.

Het loopt parallel met de ontwikkeling van lezen, schrijven en rekenen.

Het "probleem” is de snelheid van de voorprogrammering van de hersenen.

Als we willen tekenen moeten we dat hersenprogramma tijdelijk opzij schuiven.

Als we kunnen overschakelen op de rechterhersenhelft

dan kunnen we gedetailleerd waarnemen.

We gaan kijken met de ogen van een kunstenaar.

Psychologen hebben een aantal dubbelzinnige tekeningen ontworpen.

Ze zijn voor de hersenen een valstrik. 

Ze laten 2 gelijkwaardige interpretaties zien.

De hersenen switchen heen en weer  tussen de interpretaties.

De hersenen worden op het verkeerde been gezet.

Ze willen het liefst 1 duidelijke interpretatie.

Er bestaan geen vaste regels voor het interpreteren van informatie. 

Ons brein gaat uit van de meest waarschijnlijke optie en gebruikt gegevens uit het verleden.
Als we even wennen aan de onderstaande tekst dan kunnen we hem zo lezen:

Een ander voorbeeld is het masker:

"We zijn gewend gezichten ‘bol’ te zien en niet ‘hol’. 

Het effect van een masker is zo sterk door de schaduwen.