Totaal aantal pageviews

Posts tonen met het label Kinderen geven tekens. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Kinderen geven tekens. Alle posts tonen

donderdag 25 september 2014

Kinderen geven tekens





Een workshop bij Theresa Foks, een paar jaar geleden 
heeft boeiende informatie gegeven 
over kindertekeningen en hun betekenis.
Ze schreef er een boek over: Kinderen geven tekens.
Aan de informatie die zij heeft heb ik al een aantal blogs gewijd.
Deze blog wil ik even apart noemen.
Theresa Foks is sandplay therapeute.


Afbeeldingsresultaat voor sandplay therapie


De tekenopdracht om een foto van het gezin te maken 
 is een opdracht die niet alleen leuke tekeningen oplevert,
de tekeningen geven óók een inkijkje in de gezinnen van de kinderen.
Ik weet eigenlijk niets van de kinderen dus ik kan lang niet alles plaatsen
maar er zijn soms opvallende dingen.
Kijk deze keer even mee naar de tekens die de kinderen geven:

De familieleden van een eigenwijs ventje krijgen
in deze tekening allemaal stevige nekken.
Een nek tekenen op deze leeftijd is nog niet gewoon.



***
Een familie Feyenoord supporters.
 Mama is de centrale figuur
met erg grote handen, 
papa staat aan de zijlijn:



***
Een gezin heeft 2 kinderen in de kleuterleeftijd.
De kinderen kregen dus allebei deze tekenopdracht.
Hoe beleven ze het gezin?

 De jongste heeft een ernstige ziekte.
De moeder is natuurlijk! erg betrokken bij haar jongste kind.
Hoe beleeft haar oudste kind het gezin:


Er zijn links 2 katten getekend, de kinderen staan naast elkaar 
 vader staat rechts op de tekening.
Hun handen reiken naar elkaar, dat is positief 
maar verder is het een kale tekening.
De moeder paste niet meer op het blaadje!
Ze kon er echt niet meer bij.

De jongste tekende dit:


Papa (links) staat los van mama en de kinderen.
Mama en het jongste kind staan tegen elkaar aan.
Mama staat voor haar kind.
De jongste tekent zichzelf groter dan zijn ouders...


De oudste staat er rechts zielig bij
(Opa en Oma zijn voor de duidelijkheid even weggehaald.) 


Hier zijn opa en oma weer:
Zij lijken zich nog het meest over de oudste te ontfermen.
Opa en oma hebben geen lichamen.


Een paar maanden later tekent de jongste deze tekening:


Mama is met een heel groot hoofd nog prominent aanwezig
Het broertje daarnaast staat er vrolijker bij 
en het ventje zelf staat, naast papa, op eigen benen 
en veel vrolijker in het leven.
Papa staat rechts.
Het gezin heeft extra begeleiding 
en zo te zien gaat het een stuk beter. 

***



In deze familietekening staat papa centraal.
Mam is heel klein getekend en staat achteraf.
Of het goed gaat tussen papa en mama weet ik niet...

Het meisje tekende in eerste instantie iedereen zonder armen en handen.
Ik wilde afwachten hoe de tekening zich zou gaan ontwikkelen en zei er niets van.
De leerkracht echter maakte het meisje er op attent. 
Ze heeft toen de armen en handen getekend met geel.
Geel is een rationele kleur en het lijkt er op 
dat er in dat gezin niet veel geknuffeld wordt.
(Maar dat is mijn interpretatie)
Een vriendinnetje krijgt een belangrijke plaats op de tekening.
Het broertje staat apart.
Ze heeft weinig op met haar jongere broertje, ze is zelfs bang voor hem.

***


De bovenste tekening is van een kind dat geboren is 
ná een overleden zusje.
Het overleden zusje (rechts) hangt als een soort engel 
boven het kind en zit zelfs in haar hoofd (lijkt het).
Het hoofd is rood ingekleurd.
 Rood is vaak een signaal kleur 
 een teken dat er wat aan de hand is.

***

 Een hele gele familie:


Een mama zonder handen en een oma met een donkere plek in haar buik:


Een gezellige vader en zoon tekening die nog niet helemaal af is:



***

In groep 3 gebeurde dit bij de opdracht van leeskern 4

Eén van de kinderen vertelde me dat zijn vader in het ziekenhuis ligt.
Zijn vader is geopereerd aan zijn hoofd en ernstig ziek.
Het gezin gaat met de auto naar het ziekenhuis in een andere stad.
Zijn tekening staat vol met symboliek:



Hij tekende een ziekenhuis naast zijn eigen huis.
Links staat het ziekenhuis, rechts staat het huis.
Een rijdende kraan tussen de gebouwen tilt het dak op.
Het dak zweeft los van de rest van het huis. (de operatie?)

Een huis is pas veilig als er een dak op zit.
Een dak staat symbool voor het 'hoofd'
en voor de driehoeksverhouding: vader, moeder, kind.
Groen (de kleur van het dak) is de kleur van familie-aangelegenheden.

In het huis staan mensen met hoge zwart/gele petjes op.
Geel is de kleur van het denken/hoofd.
Zwart geeft vaak een trauma aan.
Wat de mensen in hun handen hebben heeft hij niet verteld.

De vader staat links, achter het raam in het ziekenhuis.
Achter rode gordijnen.
Rood staat voor heftige emoties.

Uit de groene schoorsteen van het ziekenhuis komt groene rook.
De jongen tekent vaak in het ziekenhuis, bij de verpleging.
Hij kan daar zijn emoties kwijt.
De groene kleur kan wijzen op geruststelling en zorgzaamheid
maar ook op familie zaken.
De schoorsteen op zijn eigen huis valt op
door de kleuren en dwarse strepen en er ontbreekt rook.

De meeste kinderen tekenen in een hoekje van het blad een zon.
De zon staat voor de vader.
Hij heeft een maan getekend: de moeder en emoties.
De blauwe deuren van het ziekenhuis kunnen duiden op: hoop op genezing.
De zwarte vlakken er naast ...?
Hopelijk komt het goed met zijn vader!

Meer info over kleuren.




dinsdag 8 januari 2013

De normale tekenontwikkeling van kinderen





Wat kunnen kindertekeningen ons allemaal vertellen?
Als je kindertekeningen kan 'lezen' 
krijg je als leerkracht  of ouder aanvullende informatie van een kind.
Kennis van de normale tekenontwikkeling van kinderen is belangrijk.


0 tot 2 jaar:
De eerste “tekeningen” ontstaan vaak toevallig:
het zijn de strepen die het kind met zijn lepel door de pap trekt.  
In deze periode krijgt een kind vaak het eerste potlood of krijtje te pakken. 
Het kind krast, smeert en kliedert er op los.
Hij leeft zich lekker uit met kleuren en div. materialen.


2 en 4 jaar:
Vanuit het gekras ontstaan andere krabbels.
Deze krabbels ontstaan in een min of meer vaste volgorde.
 De eerste tekeningen zijn “achteraf”  tekeningen.
Het kind verwerkt de periode van conceptie (grenzeloosheid)
t/m het ontstaan van het zelf, het ik gevoel.
In deze periode ontstaan ook spiraal tekeningen,
het is e periode dat kinderen zich losmaken van hun ouders.
De nee fase, ze worden zich bewust van hun eigen identiteit.


3 en 4 jaar:
Er wordt  een gesloten cirkel getekend:
Het kind is zich bewust van zichzelf én de buitenwereld.
 De eerste aandoenlijke koppoters komen op papier. 

Het kind wordt zich bewust van zijn lichaam.
Hij gaat beseffen dat híj het is die dingen doet!
Van daaruit ontwikkelt zich geleidelijk de mens tekening 


6 jaar:
Dit is misschien wel de leukste periode 

waarin het kind spontaan en onbevangen tekent.

De “sandwich” tekening ontstaat. 
Hemel en aarde begrenzen het blad. 
Het streepje hemel geeft veiligheid, bescherming. 

Het kind laat interacties zien.
In de tekeningen worden hele verhalen verteld 
tussen personen, dieren etc.

Soms zie je meerdere horizonnen. 
Het kind gaat beseffen hoe groot de wereld is.

De tekeningen worden realistischer. 
Het kind tekent baby’s in de buik, pijn in het hoofd, etc. 
Koppoters worden mensen met een romp en ledematen. 


7- 8 jaar 
Kinderen tekenen inmiddels alle details van een menstekening.
Ontbreken er details dan is dit een reden tot nader onderzoek.
Hoe meer details in de tekening hoe verder de intelligentie gevorderd is.  


8 jaar
 Kinderen tekenen wat ze weten.
We zien de zg. röntgentekeningen, 
We zien moeders met een baby in de buik en meubels 
in huiskamers door de muren heen.
Kinderen op die leeftijd kunnen zich voorstellen 
dat er iets is achter de dingen wat ze op dat moment niet kunnen zien.
Ze tekenen wat ze weten en niet wat ze zien.
Fantasie en de werkelijkheid verschijnen harmonisch in één tekening... 

 
7-10 jaar
Kinderen tekenen vaak onderwerpen en stripfiguren van elkaar na.
Ze willen niet opvallen maar ‘mooi ’ tekenen. 
Het kind wil controle houden over een situatie.
Natekenen van elkaar hoort ook bij de fase
waarin kinderen elkaar normen en waarden
en regels leren voor allerlei spelletjes.
Ze leren elkaar kunstjes en ze leren elkaar hoe het hoort.
Het is belangrijk om ergens bij te horen.
Er zijn vaak ingewikkelde regels en afspraken.

Vanaf het 9e jaar is de oogzenuw zover ontwikkeld 
dat het kind veel meer diepte gaat zien.
Er wordt gebruik gemaakt van het “coulisse effect”, 
je kunt ergens voor of achterlangs tekenen.

 
10-12 jaar:
Het kind wil graag werken met wetmatigheden, 
zoals constructief tekenen met passer en liniaal. 
Geometrische vormen worden interessant. 
Het kleuren mengen komt opnieuw in de belangstelling. 
Het kind wordt de baas over de eigen tekening.
Ze kunnen streng oordelen over hun eigen werk. 


8-12 jaar
Kinderen trekken zich terug in de eigen groepen.
Jongens en meisjes spelen apart. 

Jongens gedragen zich stoer en actief.
Ze laten zien dat ze dapper en niet bang zijn.
Ze gaan op ontdekkingstocht en spelen
soms letterlijk met vuur en op verboden plaatsen.
Jongenstekeningen zijn vaak actietekeningen.
De energie en het lawaai spatten er van af.
Mannen gaan samen op avontuur om de wereld te ontdekken
en gevaren te trotseren
 dat wordt hier symbolisch uitgedrukt.

Meisjes tekenen vaak een sociale situatie in en rond het huis,
ze tekenen vaak paarden, poesjes
die ze ook  in het echt verzorgen, borstelen en aaien.
De vrouwelijke opdracht is verzorgen en beschermen.

***

In de puberteit stopt het spontaan tekenen vaak.
Kinderen zijn erg kritisch op hun werk
 'strenge' leerkrachten/ouders die het werk beoordelen versterken dat.
De tekeningen moeten er 'echt' uit zien
en als ze dat niet zijn dan is het kind teleurgesteld.

Een aantal kinderen gaat door met tekenen.
Het zijn vaak diegene die spontaan een andere 'mood' hebben ontdekt.
Het zijn vaak de kinderen die stil en in zichzelf gekeerd werken.
Om goed te leren tekenen is het nodig om anders te leren kijken.
...om in de rechterhersenhelft te komen.
Betty Edwards heeft daar een aantal boeken over geschreven.






 

woensdag 2 januari 2013

Kinderen volgen met tekeningen.


 

De meeste kinderen tekenen graag.
Gelukkig maar..
Het is een eenvoudig en goedkope manier om je uit te drukken. 
Als een kind tekent laat het onbewust iets van zichzelf zien.
Als er iets niet in orde is met het kind, 
kan het signalen geven via een tekening.
Hoe dat spontaan gebeurt na een heftige gebeurtenis lees je hier.
 

 Kinderen vertellen met hun tekening hun eigen verhaal 
en vaak vertellen ze meer dan ze zich bewust zijn...
Als je de tekeningen kan 'lezen' 
krijg je als ouder of leerkracht aanvullende informatie over het kind.


De ontwikkeling van de kindertekening is ingedeeld in verschillende fasen.
Als een kind van 10 ineens weer grenzeloos gaat krassen 
dan kan er iets mis zijn
bij een 3 jarige is het normaal.
Aan de tekeningen kunnen we ook zien 
hoe ver de kinderen in hun ontwikkeling zijn.


***

Er is een nieuw leerlingen volgsysteem ontwikkelt
die aansluit bij de tekentaalontwikkeling van het kind.
Via tekenopdrachten kan je vanuit een ander perspectief, namelijk beeldtaal,
kijken naar de cognitieve en sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen.
Of er behoefte is aan nog een leerlingvolgsysteem weet ik niet.

Het is altijd handig als een leerkracht en/of ouder weet 
hoe een gezonde tekenontwikkeling er uit ziet.
Je kan dan tijdig signaleren of er iets aan de hand is met een kind.

Een tekening bied de gelegenheid vragen te stellen aan het kind.
Het is een opening voor een gesprek.

  

woensdag 25 juli 2012

Hier zijn geen woorden voor...


Tekenen is een non-verbale manier om je te uiten.
Tekenen is voor iedereen...
maar zeker voor kinderen een goede uitlaatklep.

Hoe werkt het?

In het boek van Paulien Cornelissen: 
-EN DAN NOG IETS - 
las ik het volgende stukje: 'Geen woorden voor.'
En met dat stukje vallen een paar andere puzzelstukjes op z,n plaats.


Paulien Cornelissen is Theatermaker en columniste voor het NRC.
Ze schrijft over hoe mensen met elkaar praten.
Ze analyseert dat op een humoristische en scherpzinnige manier.

Ze schrijft over een sporter 
die tegen alle verwachtingen in, een hele grote prestatie geleverd heeft
en direct na zijn overwinning geïnterviewd wordt.
Grote kans dat hij iets zegt in de trant van: "Hier zijn geen woorden voor".
In de 5 minuten daarna doet hij zijn best toch woorden te vinden voor wat hij voelt.

Met rampen is het hetzelfde: ook dan zijn we vaak sprakeloos.
Ook dan zijn er geen woorden voor.

Voor het middengebied van de menselijke ervaring 
kunnen we blijkbaar wél woorden vinden. 
Wordt het té erg of té leuk dan houden woorden ineens op.

Neurologisch klopt dat ook wel.
De emoties zitten in het limbische systeem,
het oudste deel van de hersenen.
Bij heftige emoties wordt het limbische systeem actief.
We gaan in de vlucht, vecht of vries-stand.
Alles is gericht op overleven.


De Cortex is de hersenschors.
Het is het gebied in de hersenen, 
waar informatie van de zintuigen wordt ontvangen,
geanalyseerd en geïnterpreteerd.
 Vervolgens wordt daar de geïnterpreteerde informatie 
weer omgezet in gedachten, spreken en handelen.
De cortex bevat oa. het taalgebied in de hersenen.

Waarom heb je moeite met praten
als je iets meemaakt dat erg vervelend of juist heel erg leuk is?
Bij heftige gebeurtenissen wordt het limbische systeem actief 
en is de cortex even uitgeschakeld.
Op het moment dat je, je emoties in woorden wil vatten
worden /lijken ze minder heftig: controleerbaar.
Je trekt de emoties, door ze te benoemen de cortex in
uit het limbische systeem.

Als je nog jong bent en je hebt nog niet zo,n uitgebreide woordenschat
en je hersenen zijn nog volop in ontwikkeling
dan kan tekenen na een heftige situatie een goede uitlaatklep zijn.

 
 
Een verhaal om dit te illustreren kwam ik tegen op een reeds verwijderde blog.
De moeder van het gezin is plotseling met veel pijn 
met de ambulance naar het ziekenhuis afgevoerd
 en heeft een buikoperatie gehad.

Ze verteld er het volgende over:

"Als juf heb ik heel veel kinderen laten tekenen, 
over wat ze bezig hield en wat ze dwars zat. 
Ik ben er erg voor om dit te gebruiken als verwerking voor kinderen 
die iets ergs of iets leuks hebben meegemaakt.

Op de lerarenopleiding vertelde een docent dat:

Elk kind ongeacht wat dat kind met tekenen heeft
  gaat tekenen als het heel hoog zit.

Ik was nogal sceptisch want ik ben zelf niet zo'n tekenares 
en ging er van uit dat het je moest liggen.

Vandaag deed ik wat administratie
en vond ik tussen de papieren van de afgelopen dagen 
bovenstaande tekening van mijn zoon.
Mijn zoon die je de oren van het hoofd kan tetteren
en amper geduld heeft om te tekenen.
De tekening benam mij even de adem:
Het is het moment dat ik op de brancard lig
en naar het ziekenhuis ga.
Het moment blijkbaar wat in zijn hoofd staat gegrift
en eruit moest, op papier."

Let ook op de rood in gekleurde buik...

***
 


donderdag 28 juli 2011

Huizen tekenen



Tekeningen over huizen, bomen en zelfportretten: 
psychologen zijn er gek op.
Rhoda Kellogg heeft wereldwijd onderzoek gedaan 
naar kindertekeningen met huizen. 
Jacqueline Royer ontwikkelde een: teken- een- huis test. 
Ze deed een uitgebreide studie naar dit onderwerp.
Er is veel studie naar huizen-tekeningen gedaan 
en het is zeker interessant er iets van te weten. 

In een tekening kunnen we verschillende lagen herkennen:
1ste laag = iets actueels.
2de laag = een persoonlijk gevoel van het kind
3de laag = een universele betekenis.


De huis tekening: 
We kunnen het huis op verschillende manieren bekijken.

We kunnen de buitenkant van het huis bekijken: 
Het type huis: flat, rijtjeshuis, vrijstaand huis enz.
De buitenkant heeft een oppervlakkige psychologische betekenis.
Het huis als de plek waar we wonen met onze familie. 

We kunnen het huis zien als een metafoor voor ‘de moeder’.
 Het bied bescherming, verzorging en voeding.
Het huis vertegenwoordigt: de moederschoot, het lichaam, 
de familie, de cultuur, het universum…

We kunnen het huis zien als de ruimte waar de ziel kan wonen.
De muren van het huis vormen een afscheiding tussen binnen en buiten.
De ramen en deuren zijn als de lichaamsopeningen, 
de deur lijkt op de mond, de ramen op de ogen. 
De ramen en deur geven vaak een gezichtsuitdrukking aan het huis.

Tekent een kind een rond huis
dan lijkt dit op het moederlichaam. 
Het geeft het embryonale stadium aan.
Het kind moet/ wil beschermd worden tegen de buitenwereld 
en is nog niet zelfstandig genoeg om de buitenwereld aan te kunnen.

Het vierkante huis met een dak
Een vierkant is het symbool voor bescherming, bezit, stabiliteit. 
Een huis is pas veilig als er een dak op zit.
Het schuine driehoekige dak komt in alle kindertekeningen voor, 
ook in landen waar schuine daken niet voorkomen. 
Het dak is het symbool voor de driehoeksverhouding: vader, moeder, kind.
Veel teken-activiteiten in het dak kunnen verwijzen
 naar problemen in deze driehoeks -verhouding. 
Het dak kan ook gezien worden als het bovenste deel van het hoofd, 
de hersenen, gedachten, dromen, ed. 
Veel details in het dak zorgen voor veel drukte in het hoofd.
Dat kan veroorzaakt worden door problemen tussen de ouders 
waardoor het kind zich dingen in het hoofd haalt.

Muren:
geven stevigheid en stabiliteit van het huis, 
ze zorgen voor een scheiding tussen de binnen wereld en de buitenwereld,  
muren kunnen ook geheimen verbergen, bezittingen, gezelligheid, ruzies.

Ramen:
Met een raam kan je naar binnen kijken en naar buiten kijken.
Gordijnen geven gezelligheid, sfeer en intimiteit.
Licht achter de ramen betekend dat er goed te zien is wat er binnen gebeurt 
en dat dat gezien mag worden.
 Tralies worden getekend om te voorkomen dat er ingebroken wordt.
(bv in de gevoelswereld)

Het ronde raam:
komt veel voor in kindertekeningen 
terwijl die in het echt toch niet veel voorkomen.
Het kan een symbool zijn voor een zielle-venster, 
(de ziel wordt gesymboliseerd door een cirkel.)
 Een rond raam ziet er uit als een oog. 
Een huis heeft een eigen ziel, een eigen innerlijk.

Voordeur: 
is de overgang van het huis (intimiteit) 
naar buiten ( de buitenwereld) en anders om. 
Als er geen deur is dan is alle contact moeilijk.

Rook uit de schoorsteen: 
als de kachel brand is er gezelligheid en warmte in huis.             
Er komt rook uit de schoorsteen als er warmte en voedsel in huis is.
Rook betekent ook dat het kind stoom kan afblazen 
en zijn gevoelens naar buiten kan brengen.

Fundament: 
het is belangrijk dat het huis op een goed fundament staat.
Een goede ondergrond zorgt voor stabiliteit van het huis. 
Bij onzekere kinderen zien we geen streep onder het huis. 
Kleine kinderen teken het huis op de onderrand van het papier,
 hoe hoger het huis op het blad papier wordt getekend
hoe wijder het perspectief is geworden tov het ouderlijk huis. 
Hoe meer afstand er wordt genomen.

De omgeving van het huis: 
Kan er buiten gespeeld worden,
 is er contact mogelijk met de buitenwereld 
dmv een weg naar het huis toe? 
Is het dag of nacht? 
Schijnt de zon, regent het?
Hekken, paden, mensen, dieren, auto’s en wegen 
zijn vaak rationele elementen.

De zon: 
er is warmte, licht in de buitenwereld.
 Vaak heeft de zon een gezicht 
aan de uitdrukking kunnen we zien
 hoe het kind de bescherming van het huis aanvoelt.
De zon is de archetypische vader,
 degene die activeert, licht en warmte biedt, 
die alles weet, macht en kracht heeft.
Het kind kan dmv de gezichtsuitdrukking laten zien hoe hij die kracht ziet.
Is het een donker gezicht met evt. een zonnebril 
dan zou het kunnen zijn dat het kind met kritiek of boosheid wordt bekeken. 
Een bijtende zon met tanden kan agressie uitdrukken.
Een zwarte zon drukt somberheid uit.

Wolken: 
lichte wolken of donkere wolken geven de sfeer aan rondom het huis.
Wolken betekend ook dat er lucht is om adem te halen.
Een donkere lucht kan drukken op een huis of een persoon.

Bomen en groen: 
Beplanting is een belangrijk positief element om te overleven 
Het is een teken dat er ook water in de buurt is, ook al is dat niet getekend.

Hekken en poorten: 
Het huis wordt afgebakend als persoonlijk bezit.
Het kind kan zich in psychisch opzicht ook afbakenen. 
Een huis met hoge hekken kan betekenen dat een kind in een gezin zit 
dat zich weinig met de buitenwereld inlaat.

Een tekening bied de mogelijkheid om vragen te stellen.
Ga niet zelf verzinnen wat een kind bedoelt met een beeldelement.
Vraag het want de betekenis kan anders zijn dan we denken.
klik hier